Wat is de link tussen stress en ontspanning en straf en beloning?

Invloed Vergroten: vergroot je invloed op jezelf en anderen!

We doen wat wordt beloond en laten wat wordt gestraft, maar hoe gaan we daar emotioneel mee om? Straf leidt tot stress, maar leidt een beloning ook tot ontspanning? Een gesprek met dr. Marius Rietdijk van de Vrije Universiteit en expert op het gebied van belonen en straffen.

Dit alles in het kader van het boek, Het Neurogram op het Werk. Meer info over dit boek vind je hier:

https://www.neurogram.nl/2023/12/05/het-neurogram-op-het-werk-subtiele-neurodiversiteit-in-werving-selectie-team-building-talent-management-organisatiecultuur-en-veiligheid/

De relatie tussen straf en stress en tussen beloning en ontspanning kan diepgaand verklaard worden door de lens van psychologie en neurobiologie, vooral met betrekking tot het Cybernetic Big Five Theory (CB5T) en Jaak Panksepp's theorie van primaire emoties.

Straf wordt vaak geassocieerd met stressresponsen. In CB5T-perspectief kan dit gekoppeld worden aan de dimensie 'Negatieve Emotionaliteit', welke gevoeligheid voor negatieve stimuli en de neiging tot ervaren van negatieve emoties zoals angst en boosheid omvat. Neurobiologisch gezien activeert straf de amygdala en andere stress-gerelateerde hersengebieden, wat leidt tot een verhoogde afgifte van stresshormonen zoals cortisol. Dit kan leiden tot een fight-or-flight respons, een staat van verhoogde waakzaamheid en angst. Panksepp's theorie van primaire emoties, met name de FEAR-systeem, kan verder licht werpen op hoe straf stressreacties opwekt, door de activering van diepgewortelde, evolutionair oude emotionele circuits in de hersenen.

Aan de andere kant wordt beloning vaak geassocieerd met ontspanningsresponsen. Vanuit CB5T-perspectief kan dit gekoppeld worden aan de dimensie 'Extraversie', die neigt naar positieve emoties en het zoeken naar belonende ervaringen. Neurobiologisch gezien stimuleert beloning het dopaminerge systeem in de hersenen, wat gevoelens van genot en tevredenheid opwekt. Panksepp's SEEKING-systeem, een van de zeven primaire emotiesystemen, is cruciaal in dit proces. Dit systeem drijft het gedrag van exploratie en de anticipatie van beloningen aan, wat leidt tot een gevoel van opwinding en voldoening.

De interactie tussen deze systemen is complex. Stress kan bijvoorbeeld de gevoeligheid voor beloningen verminderen, terwijl een positieve beloningservaring de impact van stress kan verminderen. Dit suggereert een dynamische wisselwerking tussen deze systemen, die onderzocht kan worden in een organisatorische context. Bijvoorbeeld, in een werkomgeving kan een overmatige nadruk op straf en negatieve feedback leiden tot verhoogde stress en verminderde werkprestaties. Aan de andere kant kan een omgeving die beloning en positieve bekrachtiging benadrukt, bijdragen aan werknemerstevredenheid en ontspanning.