«Ζορμπάς»: Παράσταση αξιώσεων ή τουριστική ατραξιόν;

The Review

Πώς αποτυπώνεται ο εμβληματικός ήρωας του Νίκου Καζαντζάκη, Αλέξης Ζορμπάς, στην παράσταση του Ελληνικού Κόσμου; Πώς αναπαριστάται το τοπίο της Κρήτης; Γιατί ο Ζορμπάς παραμένει στη συνείδηση μας η ενσάρκωση της ελληνικής υπερηφάνειας και του ελεύθερου πνεύματος;

Μια παράσταση βασισμένη στο διάσημο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη. Ο σημαντικός Έλληνας συγγραφέας το εμπνεύστηκε από την προσωπικότητα ενός ιδιαίτερου ανθρώπου, του Γιωργή Ζορμπά, τον οποίο πρωτογνώρισε στο Άγιο Όρος και αργότερα πήρε μαζί του στη Μάνη.

Στο βιβλίο του έδωσε το όνομα «Αλέξης Ζορμπάς» ενώ τοποθέτησε τη δράση στην Κρήτη. Η ιστορία ξεκινάει από το λιμάνι του Πειραιά όπου ένας νεαρός διανοούμενος συναντάει τον Ζορμπά. Το πάθος του για ζωή και ο αντισυμβατικός του χαρακτήρας τον κάνει να τον προσλάβει ως αρχιεργάτη στο λιγνιτωρυχείο του που σκοπεύει να ανοίξει στη Μεγαλόνησο.

Φτάνουν στην Κρήτη και πιάνουν δωμάτιο στο ξενοδοχείο της ξεπεσμένης αρτίστας Μαντάμ Ορτάνς, που σύντομα γίνεται ερωμένη του Ζορμπά, ενός ακαταπόνητου εραστή γυναικών. Ωστόσο το χωριό που έχουν εγκατασταθεί είναι ένας τόπος αρχέγονων αξιών που προσφέρουν στον νεαρό άντρα αφορμές για συζητήσεις με τον χαρισματικό συνοδοιπόρο του –τον περιπετειώδη και πολυμήχανο Ζορμπά–, θέτοντάς του ερωτήματα για τη ζωή, τον θεό και το θάνατο.

Ο συγγραφέας και αφηγητής αναζητεί απαντήσεις στα φιλοσοφικά ερωτήματα που τον τυραννούν και εκείνος με την πολυτάραχη ζωή δείχνει να έχει τις απαντήσεις. Και μπορεί να μην είναι τα λόγια ενός φιλόσοφου, του λέει όμως ότι οι απαντήσεις αν υπάρχουν, δεν βρίσκονται στα βιβλία, αλλά μέσα στην ίδια τη ζωή, αρκεί να τη ζει κανείς με πάθος και χωρίς τους περιορισμούς των ανελεύθερων ανθρώπων.

Το μυθιστόρημα που περιλαμβάνεται ανάμεσα στα 100 σημαντικότερα του 20ού αι. έγινε παγκοσμίως γνωστό χάρη στην κλασική σήμερα ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη και τη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη. Οι ηθοποιοί Άντονι Κουίν, Άλαν Μπέιτς, Ειρήνη Παπά και Λίλα Κέντροβα ενσάρκωσαν τους κεντρικούς χαρακτήρες του έργου με ερμηνείες αξεπέραστες.

Μοιάζει αδύνατο για όσους ξέρουν την κινηματογραφική ταινία να φανταστούν τα ίδια πρόσωπα με άλλους πρωταγωνιστές. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει δικαίωμα ένας θίασος να παρουσιάσει το εμβληματικό μυθιστόρημα σε νέα θεατρική εκδοχή. Αλλά οπωσδήποτε θα έχει να αντιμετωπίσει τις ανεξίτηλες αναμνήσεις του κοινού από τη θρυλική ταινία του 1964.